1. Is een sociaal plan verplicht?
In geval van een collectief ontslag moeten de relevante vakbonden worden geraadpleegd over (a) de mogelijkheden om de collectieve ontslagen te voorkomen of te verminderen en (b) de sociale begeleidingsmaatregelen, zoals een sociaal plan. Als de vakbonden niet (op tijd) reageren op een uitnodiging tot overleg, dan vervalt deze verplichting. Een werkgever moet zich voldoende inspannen om met de vakbonden tot afspraken te komen, maar er is geen verplichting om een sociaal plan overeen te komen. Vakbonden kunnen uiteraard wel actie voeren – met als uiterste middel een staking – om druk op eventuele onderhandelingen te zetten. Wanneer geen sprake is van een collectief ontslag hoeven de vakbonden niet te worden geraadpleegd, tenzij dit bijvoorbeeld uit de cao volgt.
Parker tip: check altijd de van toepassing zijnde cao; mogelijk zijn daar al dwingende afspraken gemaakt over sociale begeleidingsmaatregelen, dan wel staat daar een (verder dan de wet gaande) overlegverplichting met de vakbonden in genoemd.
2. Kan een werkgever eenzijdig een sociaal plan opstellen?
Wanneer sprake is van een collectief ontslag moet de werkgever voldoen aan de verplichtingen uit de Wet melding collectief ontslag (WMCO). Dit betekent dat de vakbonden moeten worden geraadpleegd over (o.a.) de sociale begeleidingsmaatregelen. Er bestaat echter geen verplichting om een sociaal plan overeen te komen, al kunnen de vakbonden uiteraard wel actiemiddelen inzetten. Ook is er geen verplichting om met de ondernemingsraad of de (individuele) medewerkers een sociaal plan overeen te komen. Het eenzijdig opstellen van een sociaal plan kan dus, maar een dergelijk sociaal plan heeft wel minder waarde wanneer dit door een rechter wordt getoetst. Daarnaast zal het hebben van een redelijk sociaal plan de uitvoering van een reorganisatie in het algemeen vergemakkelijken, omdat werknemers dan minder snel in het verweer komen tegen de voorgestelde maatregelen in verband met de reorganisatie.
Parker tip: overweeg ook wanneer geen sprake is van een collectief ontslag een sociaal plan of een sociale paragraaf op te stellen.
3. Wat staat er normaal gesproken in een sociaal plan?
De bepalingen die in vrijwel alle sociaal plannen zijn opgenomen zijn de volgende:
- Werkingssfeer: welke werknemers vallen onder het sociaal plan?
- Looptijd: geldt het sociaal plan alleen voor een specifieke reorganisatie of langdurig, dus voor meerdere reorganisaties?
- Selectiemethode voor de voor ontslag voor te dragen werknemers
- Herplaatsingsmaatregelen, zowel voor blijvers (denk in dit verband bijvoorbeeld aan afbouw van salaris bij herplaatsing in een lagere functie, verhuisvergoeding etc.) als voor vertrekkers (zoals bijvoorbeeld outplacementbegeleiding)
- Ontslagvergoeding
- De wijze waarop het ontslag geëffectueerd wordt: via het UWV of via een vaststellingsovereenkomst of beide?
- Hardheidsclausule
Parker tip: sociale plannen bestaan er in vele soorten en maten. Parker Advocaten heeft ruime ervaring met het opstellen van een sociaal plan in diverse branches. Wij begeleiden u dan ook graag bij het opstellen van een sociaal plan.
4. Kan ik een sociaal plan afsluiten met de ondernemingsraad?
De ondernemingsraad zal op grond van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) om advies moeten worden gevraagd over een (belangrijke) reorganisatie en de sociale gevolgen daarvan. De werkgever zal dan inzicht moeten geven in de sociale maatregelen die worden getroffen. Er is geen verplichting om met de ondernemingsraad een sociaal plan af te sluiten, maar dit kan wel. Dat gebeurt met name wanneer de vakbonden geen rol spelen in de organisatie. Een met de ondernemingsraad afgesproken sociaal plan heeft wel minder rechtskracht dan een met de vakbonden afgesloten sociaal plan.
Parker tip: overweeg een sociaal plan af te sluiten met de ondernemingsraad wanneer er geen vakbonden zijn of het niet lukt met hen tot een sociaal plan te komen. Hoewel dit minder rechtskracht heeft dan een met de vakbonden afgesloten sociaal plan, heeft dit wel weer voordelen boven een eenzijdig afgesloten plan, wat vaak minder draagvlak zal hebben.